مرقد هود و صالح علیهما السلام

از مقابر معلوم‌ و مقام‌های مشهور در نجف‌ اشرف‌ مقبره هود و صالح‌ علیهماالسلام می باشد كه‌ در اوايل‌ وادی السلام‌ قرار دارد.

بنای مقبره توسط سید بحرالعلوم

محل دفن و مزار حضرت هود و صالح پیغمبر علیهماالسلام معلوم و مشخص نبود، تا این که سید بحرالعلوم رحمه اللّه (متوفی‌ ۱۲۱۲ ق) در وادى السلام نجف اشرف فرمود: این جا را حفر کنید، حفر کردند. لوحى ظاهر شد که بر روى آن نوشته شده بود: «هذا قَبْرُ هُودٍ وَ صالحٍ» این قبر حضرت هود و صالح علیهماالسلام است. در زیارتنامه ى حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام نیز آمده است: «ألَسَّلامُ عَلَیک وَ عَلى جارَیک هُودٍ وَ صالحٍ». سلام بر تو و بر دو همسایه ات حضرت هود و حضرت صالح. «السّلامُ عَلَیک وَ عَلى ضَجیعَیک آدمَ وَ نُوحٍ»؛ (سلام بر تو و بر حضرت آدم و نوح علیهماالسلام که در کنار تو آرمیده اند.

بر طاق‌ گنبد سبز حضرت هود و صالح علیهماالسلام نوشته‌ شده: «اولین‌ سایبانی‌ که‌ بر فراز قبور مطهر هود و صالح‌ ساخته‌ شد، به‌ فرمان‌ سید بحرالعلوم‌ بود»؛ چنان‌که‌ نخستین‌ ضریح‌ چوبی‌ نیز توسط‌ ایشان‌ تهیه‌ و نصب‌ گردید. آن‌گاه‌ یکی‌ از افراد خیر گنبد آن‌ را با کاشی‌ تزیین‌ نمود.

گفته‌ می‌شود که‌ مقام‌ هود و صالح‌ قبلاً در قسمت‌ دیگری‌ از وادی‌ السلام‌ اشتهار داشت، ولی‌ سید بحرالعلوم‌ این‌جا را به‌ عنوان‌ مرقد ایشان اعلام‌ کرد و دستور داد گنبد و بارگاهی‌ بر فراز آن‌ ساخته‌ شود و تولیت آن را با «محمدعلی قسام» جد اعلای تیرهِ «آل قسام» قرار داد و برخی از زمین‌های زراعتی ناحیهِ «کفل» را برای آن‌جا وقف نمود.

تخریب مقبره به دست انگلیسی‌ها

به‌ سال‌ ۱۳۳۳ ق‌ هنگامی‌ که‌ نیروهای‌ انگلیسی‌ به‌ مدت‌ ۴۰ روز نجف‌ اشرف‌ را محاصره‌ کردند، قبور مطهر هود و صالح‌ را همانند بسیاری‌ از اماکن‌ مقدسه‌ ویران‌ کردند. بر روی مرقد یک سنگ قدیمی سرخ رنگی قرار داشت که طول آن در حدود ۷۰ سانتیمتر و عرض آن ۲۰ سانتیمیر و روی آن با خط کوفی نوشته شده بود که اینجا قبر هود و صالح است.

برای جلوگیری کردن از دزدیده شدن این سنگ، آن را درون یک اسطوانه قرار داده بودند. اما به هنگام اشغالگری بریتانیا این سنگ که دلیلی برای این مرقد بود ناپدید گشت. مرقد پیامبران هود و صالح علیهماالسلام، پس‌ از رفع‌ محاصره، بنای‌ فعلی‌ به‌ سال‌ ۱۳۳۷ ه.ق‌ در همان‌ نقطه‌ای‌ که‌ سید بحرالعلوم‌ تعیین‌ کرده‌ بود، بنیاد گردید.

چرایی دفن هود و صالح در این مکان

هود پیامبر برای قوم عاد -که از اقوام عرب زبان در احقاف، در میان عمان و حضرموت که در کنار دریا قرار می گیرد- فرستاده شده بود و همچنین خداوند صالح پیامبر را بعد از هلاک شدن قوم عاد، برای هدایت قوم ثمود فرستاد و این قوم در منطقه ای به نام حجر در میان حجاز و تبوک زندگی می کردند.

وجود داشتن قبر این دو پیامبر در قبرستان وادی السلام دلیلی است بر این که پیکر این پیامبران از راه های دوری به نجف اشرف منتقل شده و علت آن به پاکی و نیکویی و اهمیت دار شمردن این زمین از زمان قدیم بازمی گردد. چنانچه ساکنان مناطق دوردست به نقل پیکرهای خویش به این شهر مقدس وصیت می نمودند. مانند منتقل شدن پیکر عبدالصالح الیمانی در زمان خلافت امام علی علیه السلام که از یمن به نجف اشرف انتقال یافت تا فرصت دفن شدن در آن مکان مبارک را از دست ندهد.

وصیت امیرالمومنین علیه السلام

در ضمن‌ وصایای‌ امیرمؤ‌منان علیه السلام آمده‌ است: «فَادفِنُونی فی هذَا الظهرِ فی قَبرِ أخَوَی هُودٍ وَصالِح»؛ مرا در همین‌ پشت‌ - نجف‌ - در قبر دو برادرم‌ هود و صالح‌ دفن‌ کنید.

آنچه‌ مسلم‌ است‌ این‌ است‌ که‌ مولای‌ متقیان‌ در کنار قبر حضرت آدم‌ و حضرت نوح علیهماالسلام دفن‌ شده‌ است. چنان‌که‌ امام‌ صادق علیه السلام به‌ آن‌ تصریح‌ فرموده و زیارتنامه مخصوصی‌ برای‌ آن‌ها در حرم‌ امیرمؤ‌منان علیه السلام بیان‌ فرموده و برای‌ هر یک‌ از آن‌ها دو رکعت‌ نماز زیارت‌ مقرر فرموده‌ است.

در طول‌ قرون‌ و اعصار سه‌ قبر در داخل‌ ضریح‌ مقدس‌ امیرمؤ‌منان علیه السلام جدا از یکدیگر ظاهر و مشخص‌ بوده، چنان‌که‌ ابن‌ بطوطه‌ و برخی‌ دیگر از جهانگردان‌ آن‌ را مشاهده‌ نموده‌اند.

روی‌ این‌ بیان، آن‌چه‌ در وصیت‌ مولای‌ متقیان‌ «هود و صالح» به‌ جای‌ «آدم‌ و نوح» آمده، احتمالاً از باب‌ تقیه‌ و به‌ منظور اخفای‌ محل‌ قبر می‌باشد.

پانویس

آرشیو عکس و تصویر

• مرقد حضرات هود و صالح علیهماالسلام در وادی السلام

• ورودی مرقد حضرات هود و صالح علیهماالسلام در وادی السلام

• داخل مرقد حضرات هود و صالح علیهماالسلام در وادی السلام

• ضریح حضرات هود و صالح علیهماالسلام در وادی السلام